Poszczególne kategorie cudzoziemców mogą wykonywać pracę na terytorium RP bez konieczności załatwiania dodatkowych formalności. Możemy wtedy mówić o tzw. swobodnym dostępie cudzoziemców do rynku pracy w Polsce, a oznacza to nic innego niż to, że posiadasz już dokument, który uprawnia Cię zarówno do legalnego pobytu w Polsce, jak i daje możliwość legalnego podjęcia zatrudnienia.

I. Swobodny dostęp do rynku pracy posiadają m.in. cudzoziemcy, którzy spełniają jedną z poniższych przesłanek:

• są członkami rodziny obywatela UE, EOG lub EFTA, towarzyszącymi mu na terytorium RP,
• posiadają wydane w Polsce zezwolenie na pobyt stały,
• posiadają wydane w Polsce zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE,
• posiadają nadany w Polsce status uchodźcy lub korzystają z ochrony uzupełniającej,
• posiadają wydaną w Polsce zgodę na pobyt ze względów humanitarnych lub pobyt tolerowany,
• korzystają z ochrony czasowej na terytorium RP (posiadają zaświadczenie wydane przez Szefa UDSC – nie mylić z numerem PESEL ze statusem ‘UKR’),
• posiadają pobyt czasowy w celu kształcenia się na studiach lub w celu prowadzenia badań naukowych,
• posiadają zezwolenie na pobyt czasowy dla członków rodziny obywatela RP,
• posiadają zezwolenie na pobyt czasowy w celu tzw. ‘łączenie rodzin’ (małżonek/dziecko cudzoziemca legalnie przebywającego w RP),
• posiadają zezwolenie na pobyt czasowy dla ofiar handlu ludźmi,
• posiadają zezwolenie na pobyt czasowy w Polsce uzyskane w związku z posiadaniem zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE udzielonego przez inne państwo członkowskie UE,
• posiadają zezwolenie na pobyt czasowy w Polsce udzielone członkowi rodziny cudzoziemca, o którym mowa w punkcie wyżej,
• posiadają wizę krajową w celu prowadzenia badań naukowych lub prac rozwojowych.

II. Dodatkowo, niektórzy cudzoziemcy, mimo iż nie posiadają swobodnego dostępu do rynku pracy, również nie potrzebują „oddzielnego” zezwolenia na pracę, gdyż w ramach posiadanego zezwolenia na pobyt automatycznie uzyskali oni również zezwolenie na wykonywanie konkretnej pracy ( 2 w 1). Będzie tak, jeżeli:

• posiadasz zezwolenie na pobyt czasowy i pracę – jesteś uprawniony do wykonywania pracy na rzecz podmiotu wpisanego w zezwoleniu pobytowym bez konieczności uzyskania dodatkowego zezwolenia na pracę lub
• posiadasz zezwolenie na pobyt czasowy w celu pełnienia funkcji w zarządzie osoby prawnej (np. pełnienie funkcji członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością) lub
• posiadasz zezwolenie na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji (tzw. „Niebieska Karta”) lub
• posiadasz zezwolenie na pobyt czasowy w celu prowadzenia działalności gospodarczej lub
• posiadasz zezwolenie na pobyt czasowy w celu mobilności długoterminowej posiadacza Niebieskiej Karty UE wydanej przez inne państwo członkowskie UE lub
• we właściwym terminie złożyłeś wniosek o wydanie kolejnego zezwolenia na pobyt czasowy i pracę na rzecz tego samego pracodawcy.

III. Trzecią grupą cudzoziemców, którzy mogą wykonywać pracę na terytorium RP bez konieczności posiadania zezwolenia na pracę są cudzoziemcy, posiadający w Polsce odpowiedni
tytuł pobytowy

oraz:

• posiadający ważną Kartę Polaka lub
• będący absolwentami szkoły ponadpodstawowej (np. liceum, technikum, szkoły policealnej) lub
• będący absolwentami studiów na uczelni mającej siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, lub
• posiadający stopień naukowy doktora nadany przez podmiot doktoryzujący działający w systemie polskiego szkolnictwa wyższego i nauki, lub
• będący doktorantami w szkole doktorskiej prowadzonej przez podmiot mający siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, lub
• ma do nich zastosowanie jeden z przypadków, w których cudzoziemiec uprawniony do pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej może wykonywać pracę bez zezwolenia na pracę. Przypadki te zostaną określone rozporządzeniem ministra właściwego do spraw pracy.